Diz kireçlenmesi, tıbbi adıyla osteoartrit, eklem kıkırdağının aşınması ve yıpranması sonucu ortaya çıkan kronik bir eklem hastalığıdır. Genellikle yaşlanma, aşırı kilo, eklem yaralanmaları ve genetik faktörler nedeniyle gelişir. Ağrı, sertlik, şişlik, hareket kısıtlılığı ve eklemde çıtırtı sesleri gibi belirtiler görülür. Tedavi yöntemleri, yaşam tarzı değişiklikleri, fizik tedavi, ilaç kullanımı ve cerrahi müdahaleler gibi çeşitli seçenekleri içerir. Diz kireçlenmesinin tedavisinde hedef; ağrıyı hafifletmek, eklem fonksiyonunu korumak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaktır.
Diz Kireçlenmesi Nedir?
Diz kireçlenmesi, tıbbi olarak "osteoartrit", “diz artriti”, "dejeneratif eklem hastalığı" olarak bilinir ve eklemdeki kıkırdağın aşınması sonucu ortaya çıkan kronik bir eklem rahatsızlığıdır. Diz eklemindeki kıkırdak dokusu, kemiklerin birbirine sürtünmesini engelleyerek hareketi kolaylaştırır. Ancak yaşlanma, aşırı kilo, yaralanmalar veya genetik faktörler gibi çeşitli nedenlerle bu kıkırdak doku zamanla aşınabilir veya incelir.
Diz Kireçlenmesi Neden Olur?
Diz kireçlenmesi, eklemdeki kıkırdağın aşınması veya yıpranması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Birden fazla faktörün bir arada bulunmasından kaynaklı ortaya çıkmaktadır.
- Yaşlanma
- Genetik faktörler
- Aşırı kilo ve obezite
- Eklem yaralanmaları
- Bilinçsiz fiziksel aktivite ve spor
- Eklem anatomisindeki bozukluklar
- Eklem enfeksiyonları
- Kadın olmak (menopoz sonrası)
- Mesleki faktörler
- Metabolik hastalıklar
Diz Kireçlenmesi Belirtileri
Diz kireçlenmesi, yani osteoartrit belirtileri zamanla yavaş yavaş gelişir ve genellikle ilerleyici niteliktedir. Dizde ağrı, genellikle hareketle birlikte artar ve istirahatle azalır. Ancak ileri evrelerde istirahat halinde de ağrı olabilir. Özellikle merdiven çıkma, yokuş inme veya oturup kalkma gibi aktiviteler sırasında ağrı yoğunlaşabilir. Dizde sabahları kalktığınızda veya uzun süre oturduktan sonra sertlik hissi olabilir. Bu sertlik genellikle kısa süreli olup, hareket ettikçe azalır. Eklem sıvısının artması nedeniyle diz şişebilir ve bu şişlik hareket kısıtlılığına yol açabilir.
Diz tam olarak bükülemeyebilir veya tamamen düzleştirilemeyebilir. Günlük aktivitelerde, özellikle çömelme veya ayakları altına alarak oturma gibi durumlarda zorluk yaşanabilir. Kıkırdağın aşınması sonucu oluşan gevşek parçalar eklem içinde serbestçe dolaşabilir ve bu durum eklemin kilitlenmesine veya hareket sırasında takılmasına neden olabilir. Diz hareket ettirildiğinde, kıkırdağın incelmesi veya tamamen kaybı sonucu kemiklerin birbirine sürtünmesiyle çıtırtı veya gıcırtı sesleri duyulabilir. Diz kireçlenmesi olan kişilerde diz çevresindeki kaslar zayıflayabilir, bu da dizin stabilitesini ve gücünü azaltabilir. İleri evrelerde, dizde şekil bozuklukları ve deformasyon görülebilir.
Diz Kireçlenmesi Tedavisi
Diz kireçlenmesi tedavisi, hastalığın şiddetine, belirtilerin ciddiyetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak kişiselleştirilir. Tedavinin temel amacı; ağrıyı hafifletmek, eklem fonksiyonunu iyileştirmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaktır. Tedavi yöntemleri genellikle cerrahi olmayan (konservatif) yaklaşımlarla başlar ve gerektiğinde cerrahi seçeneklere geçilir. Hafif ve orta şiddetteki ağrı için parasetamol gibi basit ağrı kesiciler kullanılabilir. Eklem üzerine uygulanan ağrı kesici kremler, lokal ağrıyı hafifletmekte etkili olabilir.
Diz kireçlenmesinde eklem içerisine hyalüronik asit enjeksiyonu veya prp enjeksiyonu uygulanabilir. Bu enjeksiyonlar, eklem sıvısının kayganlığını artırarak eklem hareketini kolaylaştırmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Eklem üzerindeki baskıyı azaltmak ve dizin stabilitesini artırmak için özel dizlikler ve destekler kullanılabilir.
Konservatif tedavi yöntemlerinin etkili olmadığı ileri derece diz kireçlenmesinde cerrahi tedavi uygulanabilir. Cerrahide artroskopi, osteotomi, diz protezi yöntemleri tercih edilebilir. Minimal invaziv bir cerrahi yöntem olan artroskopi ile eklem içindeki gevşek kıkırdak parçaları temizlenebilir ve dizdeki sorunlar değerlendirilebilir. Diz ekleminde oluşan basıncı yeniden dağıtmak için kemik üzerinde düzeltici ameliyatlar yapılabilir. İleri derecede kireçlenme durumunda, diz eklemi tamamen değiştirilir ve yerine protez eklem yerleştirilir.
Diz Kireçlenmesine Ne İyi Gelir?
Diz kireçlenmesinin başlangıç veya orta seviyelerinde kişinin günlük yaşamında uygulayabileceği öneriler bulunmaktadır.
- Kilo kontrolünü sağlamak, diz üzerindeki baskıyı azaltarak ağrıyı hafifletebilir ve hareket kabiliyetini artırabilir.
- Hafif ve düzenli egzersizler, eklem hareketliliğini korumaya, kasları güçlendirmeye ve eklem stabilitesini sağlamaya yardımcı olabilir. Yüzme ve bisiklet gibi düşük etkili aerobik egzersizler önerilir.
- Aşırı yüklenmeden kaçınmak, uzun süre ayakta kalmamak ve dizleri aşırı zorlayacak hareketlerden kaçınmak önemlidir.
- Sıcak uygulamalar kasları gevşetip ağrıyı hafifletirken, soğuk uygulamalar iltihaplanmayı ve şişliği azaltabilir.
- Özel egzersiz programları, kasları güçlendirmeye ve eklem hareket açıklığını artırmaya yardımcı olabilir.
- Dengeyi ve düzgün hizalamayı sağlamak için ayakkabı tabanlıkları önerilebilir.
