Kireçlenme

Tıp dilinde dejeneratif eklem hastalığı, dejeneratif artrit veya osteoartrit (OA) olarak bilinen kireçlenme, en sık görülen kronik eklem hastalığıdır. Kireçlenme herhangi bir eklemi etkileyebilir, ancak esas olarak dizler, kalça, bel, boyun, başparmak ve parmakların diğer küçük eklemlerinde ve ayrıca baş parmağın taban ekleminde görülür.

Kireçlenme Neden Olur?

Eklemlerde, kıkırdak adı verilen kısım kemiklerin ucunu kaplamaktadır. Normal eklemlerde kıkırdak, eklem hareketi için yumuşak, kaygan bir yüzey sağlar ve kemikler arasında bir yastık görevi görür. Kireçlenme durumunda aşınma ve yıpranma nedeniyle kıkırdak yapısı bozulur. Bu aşınma ve yıpranma da ağrıya neden olur. Eklem şişmesi ve eklem hareketi ile ilgili sorunlar ortaya çıkar.

Kireçlenme gittikçe kötüleştiği için, kemikler parçalanabilir ve eklem faresi olarak bilinen kemik parçalarının birikmesine neden olabilir. Kemik veya kıkırdak parçaları parçalanıp eklem çevresinde birikebilir. Bu da vücutta enfeksiyonlu bir süreç yaratır. İltihaplanma ile birlikte sitokin adlı enzimler adı verilen maddeler bölgede birikir ve kıkırdağa daha fazla zarar verir. Kemikler arasındaki sürtünme de eklem hasarına ve ağrıya neden olur.

Diz Kireçlenmesi Kimlerde Görülür?

Kireçleme rahatsızlığı görülen kişiler;

• Orta yaş sonrası insanlarda
• Genellikle kadınlarda
• Aşırı kilolu insanlarda
• Devamlı olarak ağır işlerde çalışan kişilerde (inşaat işçileri, madenciler, bahçıvanlar, gündelikçiler)
• Romatizma hastalığı veya eklem iltihabı olan kişilerde
• Genetik öyküsünde kireçlenme rahatsızlığı yaşayan kimselerde
• Menopoz sonrası kadınlarda görülebilmektedir.

Kireçlenmenin Belirtileri

Kireçlenme belirtileri, etkilenen eklemlere ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak değişir. Bununla birlikte, en yaygın semptomlar ağrı ve sertliktir. Sertlik ve ağrı, özellikle sabahları veya dinlendikten sonra yaygındır. Etkilenen eklemler, özellikle uzun süreli aktiviteden sonra şişebilir. Semptomlar aniden ortaya çıkmak yerine zamanla yavaş yavaş gelişme eğilimindedir. Bazı yaygın semptomlar şunları içerir:

• Eklem ağrıları özellikle hareketle beraber artan ağrı
• Hava değişiminden önce veya hava değişimi sırasında eklemde rahatsızlık,
• Şişlik oluşması ve esneklik kaybı,
• Eklem büküldüğünde eklemeden ses gelmesi,
• Menisküs Yırtıkları

Kireçlenme sırasında vücudun farklı bölgelerinde çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir;

• Ayaklar: Ayak başparmağının tabanındaki büyük eklemde ağrı ve hassasiyet. Ayak bileklerinde veya ayak parmaklarında şişlik olabilir.
• Parmaklar: Eklem kenarında kemik çıkıntısı, parmaklarda şişlik, ağrı ve kızarıklık görülebilir. Başparmak ekleminde ağrı olabilir.
• Diz: Diz hareket ettirildiğinde “gıcırdama” veya “kazıma” hissi oluşur.
• Kalçalar: Ağrı kasık veya kalça bölgesinde ve bazen diz veya uylukta hissedilir.

Kireçlenmenin Nedenleri

Yaşla birlikte kireçlenme riski artar. Kadınlar erkeklere oranla kireçlenme hastalığına daha yatkındır. Fazla kilolu kişilerde eklemlerdeki yük arttıkça osteoartrit gelişme riski daha yüksektir. Geçmişte spor nedeniyle eklem yaralanması veya kaza geçirmiş kişilerde risk artar. Eklemlerde zorlanmaya neden olan meslek sahiplerinde kireçlenme riski yüksektir. Bazı kişilerde genetik yatkınlık vardır. Doğuştan kemik veya eklem hastalığı olan kişilerde de kireçlenme riski oldukça yüksektir.

Diz Kireçlenmesi Tanısı Nasıl Konulur?

Eklemlerinizde ağrı, sertlik ve şişlik hissederseniz hemen bir doktora görünmelisiniz. Doktor ilk olarak fizik muayene yapacaktır. Diz eklem aralığındaki kıkırdak kaybına bağlı daralma, eklem yüzeylerindeki bozulma  ve röntgende osteofit adı verilen kemik çıkıntıları saptanarak diz ağrısı teşhisi konulabilir. Bazı ilk durumlarda, sadece röntgen yeterli olmayabilir. MRI (manyetik rezonans görüntüleme) bu durumlarda yardımcı olacaktır.

Kireçlenmenin Çözümü Nedir?

Her yaşta yaygın olarak görülen kireçlenme, boyun ve bel fıtıklarına da zemin hazırlar. İlaç kullanımına ek olarak kilo vermek de çok gereklidir. Kontrolsüz bir şekilde egzersiz yapmak, hiç hareket etmemek kadar kireçlenmeye neden olur. Kontrol altına alınmayan kireçlenme daha hızlı ilerler ve kıkırdağın aşınmasına neden olabilir.

Kireçlenme olan kişinin sosyal hayatı dikkate alınmalı ve günlük aktivitelerini planlı bir şekilde yürütmesi sağlanmalıdır. Ağrı kesici ilaçlar ve egzersizler kireçlenmenin başlangıcında faydalıdır. Kızarmış yiyecekler kireçlenme açısından tehlikeli olarak bilinir ve kireçlenmeden şikayet edenlerin yağlı yiyeceklerden uzak durmaları önerilir. Kireçlenme fazla kilolu ve yaşlı kişilerde yaygındır. Hafif ağrı durumlarında buz uygulaması iyi gelir.

Diz Kireçlenmesi Tedavisi

Kireçlenmenin tedavisi ve yönetimi, semptomların şiddeti, hastanın yaşam tarzı ve sağlık durumu gibi birçok faktöre bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

1. İlaçlar: Ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar ve eklem koruyucu ilaçlar, kireçlenme semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
2. Fiziksel Terapi: Fiziksel terapi programları, eklem hareketliliğini artırmaya ve kas gücünü geliştirmeye yardımcı olabilir.
3. Ağırlık Kontrolü: Eklemlere binen fazla kilolar, kireçlenme semptomlarını şiddetlendirebilir. Bu nedenle kilo kontrolü önemlidir.
4. Egzersiz: Düzenli, düşük etkili egzersizler eklem sağlığını destekleyebilir ve hareket kabiliyetini artırabilir.
5. Yardımcı Cihazlar: Destekleyici cihazlar, özellikle diz veya kalça kireçlenmesi olan kişilere daha fazla destek sağlayabilir.
6. İntraartiküler Enjeksiyonlar: Bazı durumlarda doktorlar eklem içine steroid veya hyaluronan enjeksiyonları önerebilir.
7. Cerrahi Müdahale: Şiddetli kireçlenme vakalarında veya diğer tedavilere yanıt vermeyen durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu müdahaleler arasında eklem protezi implantasyonu veya eklem yüzeylerinin düzeltilmesi yer alabilir.

Kireçlenme tedavisi kişiselleştirilmiş olmalıdır ve hastanın semptomlarına ve ihtiyaçlarına göre planlanmalıdır. Tedavi, semptomların kontrol altına alınmasına, ağrının azaltılmasına ve hastanın yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik olmalıdır. Bu nedenle bir doktora başvurarak profesyonel tavsiye almak önemlidir.

Diz Kireçlenmesinde Cerrahi Tedaviler

Yüksek Tibia Valgizasyon Osteotomisi: Bu tedavide amaç dizin yüklenme düzlemini bir miktar dış tarafa alarak dizin iç kısmını olan yüklenmeyi azaltmak ve kireçlenmenin ilerlemesini yavaşlatmaktır. Bu ameliyat sonrasında  kemik kaynama problemleri, uzun süre koltuk değneği kullanıp ameliyatlı tarafa basamama problemleri nedenlerinden dolayı pek önerilmez.

Artroskopi: Diz eklemini tamamen açmadan sadece 2 küçük kesi açarak dizdeki sorunu tespit edilip tedavisini amaçlayan  bir yöntemdir.

Diz Protezi: Diz protezi, diz eklem kıkırdağının ileri derecede bozulması sonucu gelişen diz kireçlenmelerinde tercih edilen tedavi yöntemidir. Bu ameliyatta, bozulan eklem yüzeyleri tekniğine uygun olarak kesilip çıkarılır ve yerine suni yüzeyler yerleştirilmesiyle yapılan cerrahi yöntemdir.

Kireçlenme ve Diz Protezi

Diz protezleri; Ağrı, fonksiyon kaybı ve iltihaplanmaya neden olan ciddi şekilde hasar görmüş diz eklemlerinin tedavisinde kullanılan protezlerdir. Diz ekleminin protez adı verilen yapay bir eklemle değiştirildiği diz protezi ameliyatlarında hasarlı kemik ve kıkırdak doku temizlenir ve yerine metal alaşımları içeren özel yapılar kullanılır. Genel olarak diz ekleminin ciddi şekilde hasar gördüğü diz kireçlenme problemlerinde diz protezleri sıklıkla kullanılmaktadır.